PIELĘGNACJA STORCZYKÓW < PSEUDOBULWY< OKRES SPOCZYNKU < PODLEWANIE I NAWOŻENIE < SZKODNIKI I CHOROBY

PSEUDOBULWY    

Większość najczęściej spotykanych storczyków epifitów kwitnie od jesieni do końca wiosny, a kwity wyrastają z nabrzmiałych organów zwanych pseudobulwami. Mogą rosnąć w formie kępek albo w odstępach na całej długości pędu.

Kilka storczyków epifitycznych  nie wytwarza pseudobulw. Storczyki te rosną w tzw. nieograniczony sposób. Pęd wydłuża się coraz wyżej i wyżej, w miarę jak nowe liście i pędy tworzone są przez wierzchołek wzrostu. Kwiaty storczyków z rodzaju wanda (Vanda) o wzniesionych pojedynczych pędach wyrastają z węzłów, gdzie powstają także korzenie powietrzne i nowe pędy. Storczyki sabotki (Paphiopedilum) mają liście odziomkowe, a ich kwiatostany wyrastają zwykle pojedynczo na długich łodygach. 

1. Storczyki z rodzaju Cymbidium ma grube pseudobulwy o wysokości 7-10 cm, ukryty w liściach. Bulwy bez liści to stare bulwy, które już kwitły i one same nie wydadzą już pędu kwiatostanowego.

2. Pseudobulwy kapturzyka (Coelogyne) pojawiają się na pędach płożących się poziomo.

OKRES SPOCZYNKU

Wiele storczyków wymaga okresu spoczynku, który zwykle trwa od końca lata do połowy jesieni. W tym czasie mogą gubić liście i zachowywać jedynie pseudobulwy, z których wyrosną nowe pędy.

Po opadnięciu liści i w momencie, kiedy bulwy są jeszcze mocno nabrzmiałe i zdrowe, należy umieścić rośliny w szklarni w miejscu dobrze oświetlonym i chłodnym. Wilgotność trzeba wtedy ograniczyć do minimum.

W okresie zmniejszonej wegetacji storczyki z pseudobulwami nie potrzebują wody, chyba że podłoże wysuszy się całkowicie.

Trzeba jednak uważać, bo jeżeli ziemia jest sucha na powietrzu, to korzenie mogą również mieć za mało wilgoci. Trzeba je wówczas obficie zmoczyć.

PODLEWANIE I NAWOŻENIE

Kiedy rozpoczyna się proces wzrostu, przenieśmy storczyki na stałe miejsce i rozpocznijmy podlewanie. Rośliny nie powinny być podlewane zimną wodą ani wodą z zawartością wapnia. Wewnątrz szklarni ustawmy pojemnik z deszczówką, którą w ten sposób będzie miała odpowiednią temperaturę. Zbiornik o pojemności 250 do 500 litrów jest wystarczający na potrzeby szklarni ze storczykami wielkości 3 x 2.50 m.

Dobrze jest też mieć w szklarni kran z wodą, aby uzupełnić wodę w zbiorniku w okresach suchych. Raz w tygodniu sprawdzajmy stan podłoża, a przede wszystkim jego wilgotność. Podnosimy doniczkę, żeby sprawdzić jej ciężar, bo doniczka wypełniona suchym podłożem, będzie bardzo lekka. Kiedy podłoże jest niemal całkowicie suche, podlejmy roślinę obficie aż do nasycenia. Nie podlewajmy, jeśli podłoże jest wilgotne, zróbmy to w następnym tygodniu.

1. Rośliny rosnące na kawałkach drewna zanurzmy w wodzie, aż z podłoża przestana się unosić bąbelki powietrza.

Jeśli roślina rośnie już ponad rok w tym samym podłożu, dodajemy płynnego nawozu, mniej więcej raz na dwa tygodnie w okresie wegetacji, czyli od końca wiosny do końca lata. Najpierw jednak dobrze jest podlać roślinę wodą, gdyż nawóz mógłby uszkodzić suche korzenie.

SZKODNIKI I CHOROBY 

SZKODNIKI I CHOROBY
W tabelce przedstawiamy najczęstsze problemy spotykane w uprawie storczyków
SYMPTOMY	PRZYCZYNY	POSTĘPOWANIE
Nieduże brązowe skorupki, owalne i gładkie, spłaszczone pojawiają się na liściach i bulwach	Czerwiec mączysty	Zanurzmy całą roślinę w specyfiku zawierającym malation.
Nieduże brązowe płatki przypominające watę pojawiają się na liściach lub cebulkach (żółte liście, osłabienie rośliny w przypadku ostrego stanu)	Czerwiec mączysty	Płatki usunąć miękką szczoteczką nasączoną alkoholem metylowym lub spryskać środkiem owadobójczym z zawartością malationu.
Zdeformowane kwiaty i półprzezroczyste plamy na liściach	Choroba wirusowa	Żadnego lekarstwa. Rośliny spalić.
Brązowe cętki na płatkach i żółte liście	Zbyt duża wilgotność	Większy dostęp powietrza w upalne dni, zmniejszyć nawilżenie.
Liście i bulwy małe, albo słabe, brak kwiatów lub niewielka ich ilość	Brak nawozu lub zbyt mokre podłoże	Przesadzić do nowego podłoża, podzielmy rośliny jeżeli tego wymagają. Ostrożnie podlewać.
Żółknące liście przechodzące od koloru żółtego do brunatnego, obumarłe miejscami	Oparzenia ze zbyt małym zacienieniem i złą wentylacją w okresie upałów	Upewnić się, czy szklarnia jest wystarczająco ocieniona pod koniec wiosny i zwracać uwagę na odpowiedni przepływ powietrza.
Źle rozwijające się pąki kwiatów, które niszczeją i opadają zbyt wcześnie	Zbyt niska temperatura albo zbyt wysoka i za sucho	Sprawdzić, czy rośliny utrzymywane są w odpowiednich warunkach. Termometr szklarniowy pozwoli na kontrolowanie temperatury.

Wartość żywieniowa nasion roślin strączkowych (Seria warzywa i owoce w żywieniu człowieka)

Nasiona roślin strączkowatych zaliczamy do szczególnie wartościowych produktów spożywczych. Są one przede wszystkim doskonałym źródłem białka roślinnego o wysokiej wartości biologicznej, bardzo zbliżonej do wartości produktów białkowych pochodzenia zwierzęcego. Wartość biologiczną, czyli żywieniową białko roślin strączkowych ma największa wśród wszystkich białek roślinnych. Warto jednak nadmienić, że nie można całkowicie zastąpić białka zwierzęcego białkiem roślin strączkowych. Biorąc natomiast pod uwagę wysoką wartość biologiczną nasion roślin strączkowych, dzięki spożywaniu ich można znaczne ograniczyć konsumpcję białka zwierzęcego, a zwłaszcza mięsa. Dodając do potraw z grochu lub fasoli niewielka ilość białka zwierzęcego (mięso, wędliny, sery, jaja) uzyskujemy wysokowartościowe białko, znacznie mniej kosztowne od białka wyłącznie zwierzęcego. Biorąc pod uwagę warto więc szerzej wykorzystywać to bogate źródło wartościowego białka, jakim są nasiona roślin strączkowych.

W Polsce z roślin strączkowych uprawia się głównie fasolę, groch, bób, rzadziej soję i soczewicę. Wszystkie te nasiona strączkowe mają podobny udział składników odżywczych i w formie suchej zawierają bardzo dużą ilość białka, przeciętnie około 23%, czyli 23 g na 100 g produktu.
Nasiona roślin strączkowych zawierają również znaczne ilości skrobi, czyli węglowodanów złożonych, a także składniki mineralne oraz
witaminy z grupy B. W skład niektórych z nich, jak np. soi, wchodzi bardzo duża ilość wartościowego tłuszczu, bogatego w niezbędne nasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Wartość energetyczna nasion roślin strączkowych zbliżona jest do wartości energetycznej innych produktów bogato-węglowodanowych, tj. kasz, mąki, makaronów i wynosi przeciętnie około 350 kcal na 100 g produktu (1466 kJ na 100 g).

Nasiona roślin strączkowych zawierają dużo błonnika, a także związków o działaniu wzdymającym (oligosacharydy), co nie przez wszystkich jest dobrze tolerowane, zwłaszcza przez osoby, które muszą przestrzegać diety łatwostrawnej. Często źle tolerują nasiona roślin strączkowych lufie w wieku podeszłym oraz cierpiący na schorzenia przewodu pokarmowego. Jeżeli osoby w wieku podeszłym dobrze tolerują potrawy z nasion roślin strączkowych, to nie ma przeciwwskazań do częstego spożywania. Osobom zdrowym, zwłaszcza młodym i ciężko pracującym fizycznie (także sportowcom) zaleca się częste spożywanie potraw ze wspomnianych nasion roślin strączkowych.Warto przy tym dodać, że produkty te działają silnie alkalizująco na organizm.

Spożycie roślin strączkowych w naszym kraju niestety bardzo zmalało. Do niedawna fasola, groch, a także soczewica stanowiły ważny, czasem nawet podstawowy produkt codziennego spożycia, zwłaszcza w kuchni wiejskiej. Popularne kiedyś były takie dania jak np. barszcz burakowy z fasolą, kapustą i grochem lub grochówka. Warto powrócić do starych dobrych tradycji w tym zakresie, zwłaszcza, że współczesne wyniki badań wskazują, iż potrawy z nasion roślin strączkowych nie tylko są wysokowartościowe, ale m.in. zapobiegają występowaniu zaparć.
Zaparcia, zwłaszcza nawykowe, są obecnie bardzo rozpowszechnione w krajach cywilizowanych m.in. wskutek małego spożycia błonnika i małej aktywności fizycznej.

Zawartość ważnych dla organizmu składników w warzywach i owocach (Seria Warzywa i Owoce w żywieniu człowieka)

Warzywa i owoce mają szczególne znaczenie odżywcze. Bez przesady można stwierdzić, że są one niezbędne i niezastąpione w racjonalnym żywieniu zarówno ludu zdrowych, jak i chorych. Należy je także podawać dziecku już od najwcześniejszych miesięcy życia, gdyż stanowią one bardzo dobre źródło witamin i składników mineralnych, zwłaszcza różnych mikroelementów oraz innych ważnych dla organizmu człowieka związków. Warzywa i owoce są źródłem naturalnych kwasów, związków zapachowych, pektyn oraz błonnika. Ten ostatni nie należy wprawdzie do składników odżywczych, lecz jest niezbędny w pożywieniu ze względu na szczególna jego rolę w regułach ruchów perystaltycznych przewodu pokarmowego i procesów przemiany materii.

Warzywa i owoce są jedyną grupą produktów spożywczych, dostarczających człowiekowi witaminę C (kwas askorbinowy). Ponieważ nie jest ona magazynowana w organizmie, powinno się ją spożywać codziennie, i to w dość dużych ilościach. Są też jedynym źródłem prowitaminy A zwanej karotenem, a także kilku witamin z grupy B.
Do bardzo ważnych właściwości warzyw i owoców należy zaliczyć ich działanie alkalizujące, czyli odkwaszające. W tym kierunku szczególnie silnie działa potas oraz zawarty w warzywach i owocach magnez.
Jak już wspomniano, owoce i warzywa nie są bogatym źródłem energii, gdyż ich wartość kaloryczna waha się w granicach 15-60 kcal na 100 g produktu (63-167 KJ na 100 g produktu).

Chociaż warzywa i owoce spożywane były przez człowieka od zarania jego dziejów, początkowo jako dziko rosnące rośliny, na ich szczególna role w żywieniu zwrócono uwagę stosunkowo niedawno. Ze względu na mała kaloryczność warzyw i owoców, i mama zawartość białek oraz tłuszczów, ich znaczenie odżywcze było cały czas niedoceniane.

Odkrycie witamin, zwłaszcza witaminy C, znajdującej się wyłącznie w owocach i warzywach, oraz poznane roli żywieniowej makro- i mikroelementów, ukierunkowały szybki rozwój badań dotyczących wartości odżywczej poszczególnych owoców i warzyw.

Owoce, zwłaszcza niektóre, ze względu na zawartość cukrowców, czyli węglowodanów ( głównie fruktozy oraz glukozy) odznaczają się nieco większa niż warzywa wartością energetyczną i ich wartość kaloryczna waha się w granicach 35-80 kcal na 100 g produktu (146-335 KJ na 100 g produktu).
Warzywa i owoce zawierają dużo składników mineralnych zwanych makro- i mikroelementami. Spośród makroelementów szczególną rolę w organizmie człowieka pełni potas (K), który działa alkalizująco i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek ustroju, zwłaszcza zaś mięśnia sercowego. Reguluje on wspólnie z jonem sodowym (Na) gospodarkę wodno-elektrolitową komórek i tym samym ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych. Przy przewadze sodu (np. Gdy zbyt dużo się soli potrawy) i niedoborze potasu (np. Przy małym spożyciu warzyw i owoców) dochodzi zazwyczaj do nadmiernego wzrostu ciśnienia tętniczego krwi i rozwoju choroby nadciśnieniowej.

Zawartość wygranych witamin oraz składników mineralnych, a także innych składników odżywczych w warzywach i owocach przedstawia tabela 1 i 2.

ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH                 Tabela 1
W WARZYWACH  ŚWIERZYCH
(skład części jadalnych w 100 g produktu rynkowego)

Nazwa produktu	Węglowo- dany ogółem g	Wapń mg	Fosfor mg	Żelazo mg	WITAMINY
					A j.m.	B1 mg	B2 mg	PP mg	C mg
Boćwina Bób Brokuł Brukiew Brukselka Burak Cebula Chrzan Cykoria Czosnek Dynia Endywia Fasola strąkowa Groszek zielony Jarmuż Kabaczek Kalafior Kalarepa Kapusta biała Kapusta czerwona Kapusta włoska Kapusta zielona Kukurydza Marchew Ogórek Papryka Pietruszka nać Pietruszka korzeń Pomidor Por Rabarbar Rzepa Rzodkiewka Salsefia Sałata Seler Szczaw Szczypiorek Szparag Szpinak Wężymord Ziemniak	4,4 5,9 3,2 7,1 6,6 7,1 6,1 15,4 2,5 24,8 4,6 2,5 6,9 7,5 4,9 4,2 2,7 4,5 5,4 7,0 5,5 14,1 27,8 6,4 2,1 5,3 9,0 12,5 4,8 5,0 3,0 5,3 2,3 15,9 1,4 8,4 6,9 3,9 2,5 2,2 10,4 14,9	94 3 75 46 26 20 27 86 20 34 11 49 59 10 142 14 12 34 31 40 81 30 6 22 9 9 193 61 13 24 41 30 16 38 23 59 59 97 13 54 30 9	36 -- 44 34 59 32 32 53 20 119 17 35 40 54 39 29 29 37 27 34 41 50 97 24 14 22 84 55 28 26 20 25 16 60 21 69 78 44 37 38 42 22	2,6 0,3 0,8 0,3 1,0 0,8 0,4 1,2 0,6 1,3 0,4 1,1 1,0 0,8 1,4 0,5 0,6 0,4 0,3 0,6 1,5 0,5 0,8 0,5 0,2 0,6 5,0 2,0 0,6 0,6 0,4 0,4 0,4 2,3 0,9 0,4 9,3 7,5 0,5 2,8 1,9 0,8	5360 21 757 252 304 15 36 27 1639 Śl. 2974 1860 573 299 9037 1040 48 360 64 57 350 2000 234 9020 267 769 11204 65 1164 -- 24 744 16 10 1441 22 6414 -- 679 4033 19 36	0,06 0,04 0,06 0,04 0,06 0,03 0,05 0,04 0,18 0,03 0,04 0,07 0,02 0,15 0,06 0,03 0,06 0,04 0,05 0,08 0,07 0,05 0,14 0,04 0,02 0,05 0,11 0,13 0,06 0,06 0,02 0,03 0,02 0,03 0,03 0,03 -- 0,08 0,10 0,08 0,06 0,08	0,14 0,03 0,12 0,05 0,12 0,04 0,03 0,06 0,03 0,07 0,07 0,07 0,10 0,07 0,16 0,07 0,05 0,04 0,04 0,06 0,18 0,08 0,08 0,04 0,03 0,04 0,28 0,11 0,04 0,03 0,02 0,05 0,01 0,03 0,07 0,06 -- 0,09 0,11 0,14 0,02 0,04	0,32 0,25 0,59 0,72 0,53 0,30 0,18 0,05 0,18 0,54 0,30 0,25 0,46 1,19 1,26 0,39 0,32 0,15 0,26 0,49 1,40 0,50 0,57 0,33 0,14 0,25 1,40 2,60 0,49 0,30 0,098 0,04 0,16 0,19 0,17 0,78 -- 0,35 0,84 0,42 0,20 0,92	27,2 3,4 46,2 30,0 71,4 7,5 5,3 50,1 6,2 12,5 4,8 5,4 21,7 15,1 65,3 5,9 36,6 44,6 35,0 42,1 42,0 100,0 -- 2,5 5,8 107,0 177,7 21,2 21,2 10,1 7,2 21,0 13,0 2,6 4,7 5,1 35,0 67,0 17,4 48,8 2,2 13,5

ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH                 Tabela 2

W WARZYWACH  ŚWIERZYCH I SUSZONYCH

(skład części jadalnych w 100 g produktu rynkowego)

Nazwa produktu	Węglowo- dany ogółem g	Wapń mg	Fosfor mg	Żelazo mg	WITAMINY
					A j.m.	B1 mg	B2 mg	PP mg	C mg
OWOCE ŚWIEŻE: Agrest Ananas Arbuz Banan Borówka brusznica Brzoskwinia Cytryna Czarna jagoda Czereśnia Grapefruit Gruszka Jabłko Jeżyna Malina Mandarynka Melon Morela Pomarańcza Porzeczka biała Porzeczka czarna Porzeczka czerw. Poziomka Renkloda Śliwka Truskawka Winogrona Wiśnia Żurawina OWOCE SUSZONE: Brzoskwinia Daktyl Figa Gruszka Jabłko Morela Rodzynki Śliwka	11,7 7,8 3,2 17,0 13,8 10,5 5,9 12,2 10,6 6,3 10,9 10,2 12,4 12,0 7,5 3,4 10,8 8,1 14,1 16,9 13,4 8,3 15,5 15,0 6,9 17,3 12,0 10,3 69,4 65,6 68,4 80,4 78,9 72,2 71,2 61,9	20 10 4 6 16 8 25 15 12 14 9 3 32 35 22 11 21 24 29 19 35 28 16 45 25 17 11 13 44 63 186 80 21 32 78 36	26 7 6 20 19 21 14 14 15 12 11 7 32 33 13 9 19 17 22 31 32 27 19 19 24 20 16 11 126 52 111 64 52 48 129 64	0,5 0,2 0,1 0,4 0,1 0,6 0,4 0,7 0,3 0,1 0,2 0,3 0,9 0,8 0,2 0,2 1,3 0,3 0,9 1,0 0,9 0,8 0,5 0,5 0,7 1,3 0,2 0,6 6,9 1,8 3,0 2,7 1,5 7,9 3,3 2,0	265 83 313 305 140 345 18 258 462 21 14 65 200 114 368 672 2311 137 128 243 116 60 329 322 54 32 504 38 3250 52 80 105 -- 6000 50 978	0,04 0,05 0,03 0,03 0,02 0,02 0,03 0,02 0,04 0,03 0,01 0,03 0,04 0,02 0,04 0,03 0,03 0,06 0,08 0,06 0,04 0,03 0,06 0,06 0,03 0,06 0,04 0,03 0,01 0,08 0,16 -- 0,11 0,10 0,15 0,13	0,03 0,01 0,03 0,04 0,02 0,05 0,01 0,02 0,05 0,01 0,03 0,02 0,04 0,06 0,02 0,02 0,05 0,02 0,02 0,03 0,02 0,07 0,04 0,04 0,06 0,04 0,05 0,02 0,02 0,08 0,16 -- 0,11 0,20 0,08 0,11	0,18 0,13 0,11 0,50 0,12 0,86 0,06 0,28 0,30 0,13 0,07 0,15 0,40 0,26 0,13 0,34 0,73 0,14 0,19 0,34 0,27 0,30 0,47 0,47 0,27 0,20 0,33 0,10 5,40 1,91 1,70 -- 1,08 3,00 0,50 1,48	25,7 15,4 3,2 7,1 11,7 12,1 32,0 14,7 4,5 25,6 4,0 7,7 21,0 31,4 19,54 16,8 6,1 35,3 44,7 177,1 44,4 60,0 4,7 4,9 63,4 5,3 7,1 22,8 19,0 -- 0 7,5 12,9 12,0 -- 3,5

Ze względu na duże zróżnicowanie zawartości w warzywach i owocach poszczególnych witamin,
a zwłaszcza witaminy C i karotenu, wszystkie warzywa i owoce podzielone na 3 grupy:

1. Warzywa i owoce będące szczególnie dobrym źródłem witaminy C.
2. Warzywa i owoce bogate w karoten.
3. Warzywa i owoce, które zawierają mniejsza ilość witaminy C i karotenu, lecz są cenne ze względu na występowanie w nich innych składników odżywczych, głównie soli mineralnych i pektyn oraz błonnika.